• aristo'nun izmit coğrafyasında bulunduğu yıllarda anlattıklarından öğrencileri tarafından derlenerek kaleme alınmış ciltler dolusu eseri. techne ile episteme tanımlarından, ayrımlarından; musicon'a, gündelik hayata ilişkin temel saptamalardan felsefenin ezeli ve ebedi meselelerine kadar pek çok konuda çeşitli metinlerden oluşan bir külliyat.
  • aristoteles'in ethik üzerine yazdığı en önemli eseridir. çok kabaca söylersek aristoteles bu eserde sıradan atinalı yurttaş için ahlaki kılavuz çizmiştir. etkilerini hristiyan ethikinden komunitaryanizme kadar gözlemlemek mümkündür. özellikle ortaçağ skolastisizmini ve aquinalı thomas'ı düşündüğümüzde etkilerini daha iyi anlayabiliriz. aristoteles bu eserine iyinin tanımının araştırılmasıyla başlar ve teleolojik bir yaklaşımla iyiyi herşeyin amaçladığı şey olarak tanımlar bundan sonra erdemin bir tanımlamasını yapmaya ve erdemleri sınıflandırmaya girişir. aristoteles burada bildiğimiz gibi orta yolcu bir tutum izler yani eylemelerimizde ne aşırıya kaçmalı ne de pısırık davranmalıyız bununla beraber bazı eylemlerimizde orta yolcu bir tutum izlemenin imkansız olduğunu da belirtir.

    eser insan yaşamının ereğinin mutluluk (eidemos) olduğunu belirtir ve eseri bu mutluluğa erişmek için bir erdemler kılavuzu şeklinde de görmek mümkündür. en yüksek erdem konusunda ise aristoteles öncüllerini takip eder en yüksek erdem bilgeliktir ve bilgeliğe ancak temaşa yaşamı sayesinde ulaşılabilir.
  • "eudemos'a etik" ve "büyük etik" gibi aristoteles'in bir ahlak kitabı. öbür ikisinden çok daha ünlüdür. on kitaptan oluşur. türkçe'ye saffet babür çevirmiştır. (ayraç, 1997) kimilerine göre tek bir argüman oluştursa da genelde bir ölçüde bölük pörçük bir yapıt sayılır. yapıtı oluşturan on kitabın genel konuları kabaca şöyle:

    1. mutluluk. insan doğasının türlü erdemlerinin etkin işlerliği. insan ruhu.
    2., 3. ve 4. kişilikle ilgili erdemler. "orta yol". istenç. sorumluluk.
    5. doğruluk, adalet.
    6. düşünceyle ilgili erdemler. basiret ve "orta yol". kuramsal bilgelik.
    7. istençsizlik. doğal bir yetinin serbest etkinliği olarak zevk.
    8. ve 9. erdemli etkinliklerin hem aracı hem amacı olarak dostluk ve dostluğun türleri.
    10. zevk. en üstün erdem, mutluluk ve eylem biçimi theoria: gerçeğe çıkarsız bakmak.

    önüne "ruh üzerine", arkasından "politika" gelir, platon'un "devlet"i ve kant'ın "pratik usun eleştirisi"yle karşı karşıya durabilir, yanına "varlık ve zaman" güzel gider. hadi bu sıcaklarda ilk cümlesini de çevirelim sere serpe: "her işte bir hayır vardır."
  • saffet babür'ün çevirisiyle ayraç yayınlar'ından çıkmış bir klasik. "hoika ("o"nun ortasında bir çızık var) nikomaxeia" olsa gerek orjinal adı. bir sayfada yunanca metin, bir sayfada türkçe çevirisi şeklinde ilerliyor kitap. aslında aristo'nun metni her ne kadar etik üzerine yoğunlaşmış gibi görünse de bir siyaset felsefesi metni olarak sivriliyor aynı zamanda. zaten aristo birinci kitapta tartışmasının "bir siyaset araştırması olduğu"nu (s.2) belirtiyor. aristo söz konusu tartışmasına birinci kitaptaki "iyilik" sorunu üzerinden başlıyor:

    " her sanat ve araştırmanın, aynı şekilde her eylem ve tercihin de iyiyi arzuladığı düşünülür; bu nedenle iyiyi 'her şeyin arzuladığı şey' diye yerinde dile getirdiler" (s. 1)

    hemen devamında aristo efendi bize siyasetin doğasını göstermeye, tanımlayıcı bir çerçeve çizmeye çalışıyor. ona göre siyasetin nihai amacı insan için iyi olanı bulmak ve gerçekleştirmektir. bu haliyle siyaset aynı zamanda bir bilimdir:

    "kentler için hangi bilimlerin gerekli olduğunu, hangilerini, kimlerin ne kadar öğrenmesi gerektiğini belirleyen odur. askerlik, ekonomi, retorik gibi en değer verilen olanakların da onun altında yer aldığını görüyoruz." (s. 2)

    bununla birlikte siyaset-mutluluk/siyaset-iyilik ilişkisinde sorun mutluluk ve iyilik kavramlarının karmaşıklığından ileri gelmektedir. haz, siyaset ve teoria yaşamı olarak üçe ayırdığı yaşam biçimleri üzerinden aristo mutluluğun nihai hedef olduğunu, bir "en iyi şey" olduğunu ancak yine de ne olduğunun açıklanamadığını beliritiyor. siyasetin ve mutluluğun kesişim çizgisinde ise yetişkin bireylerin yaşamsal etkinlikleri yer alıyor aristo'ya göre:

    "siyaset; yurttaşları nitelikli ve iyi insanlar kılmaya, insanların iyi eylemde bulunmasına çaba gösterir. öyleyse bir öküze, bir ata ya da başka bir hayvana mutlu demememiz doğaldır. çünkü onlardan hiçbiri böyle bir etkinlikte bulunamaz. aynı nedenden dolayı bir çocuk da mutlu değildir; çünkü yaşından ötürü böyle bir eylemde bulunamaz." (s. 15)

    aristo için burada kritik olan mutluluğun erdeme uygun etkinliklerin bir sonucu olarak ortaya çıkması olarak gözüküyor. şu halde siyasal etkinlik için de diğer yaşamsal etkinlikler için de temel itki olan mutluluğun kaynağı olarak erdem sorunu üzerinde düşünmek gerekiyor. işte basitçe söylemek gerekirse mr. aristo'nun bu metnindeki esas derdi de bu. bu metnin özellikle beşinci kitap ve devamında yapılan adalet-yurttaşlık-haklar-yasa-kralın otoritesi/babanın otoritesi hatta dostluk gibi kategoriler başka pek çok modern siyaset felsefesi klasiği tarafından da ele alınmış, günümüzdeki kimi sağlam teorik metinlerde yeniden tartışılmıştır. aklıma bu konuda gelen ilk örnek giorgio agamben'in homo sacer il potere sovrano e la nuda vitası. agamben, daha kitabının hemen başında (s. 10) aristo'nun bu metnine de referans vererek eski yunanda düşünürlerin yaşam sözcüğünden daha çok belli bir hayat tarzını, belirli bir gruba özgü yaşam biçimini işaret eden "bios" sözcüğünü kullanmak eğiliminde olduğunu belirtmektedir. yalın doğal hayat, bütün canlı varlıkların yaşamını kapsayan bir genel hayat anlamındaki "zoe" sözcüğünün kullanılmaması bu açıdan anlamlı ve modern siyasal yaşam-antik siyasal yaşam algısı arasındaki kopuş ve devamlılığı göstermesi açısından ilginç olsa gerektir.
  • özellikle, uzmanlık alanı anayasa olanlar ya da olacakların başucu eseri olmalı. çıkardan çok refahı (common good) gözeten bir anayasa inşası için en bilinmesi gerekeni en eskilerde aramak lazım. detayını bildiğimiz şeylerin kendisini bilmiyoruz. özellikle hukuk ve siyasette bu böyle
  • orjinal adi genellikle "ethika nikomakheia" olarak gecer. aristoteles'in kitaplarina isimler kendisi tarafindan bu boyledir diye verilmedigi icin ayni kitabin farkli isim cekimlerinde basliklarina da rastlanabilir. saffet babur'un cevirisini bilgesu yayincilik basmis en son. ancak karsi sayfadaki yunancalari ucurmuslar, hic de iyi etmemisler.
  • aristonun oğlu nikomakhos a etik değerleri anlatmak maksadıyla yazmaya başladığı fakat kitabın yarısından çoğunu karısı olimpia ve oğlundan şikayet ederkek geçirdiği kitaptır.
  • ege üniversitesi felsefe bölümünde öğretim görevlisi olan solmaz zelyut'a okumak için en çok heveslendiğim kitabı not kaygısı yüzünden benim için zulüm haline getirdiği için saygılarımı sunuyorum(!) eğitim sisteminize de öpücükler...
  • aristoteles'in oğlu nikhomakhos'a ithaf ettiği kitabıdır. aristoles, kitabında "bir bulutla kış olmaz, bir çiçekle yaz gelmez." der; ne gerçek mutluluğun, ne de derin mutsuzluğun, tikel olarak ele alınamayacağını vurgular.
  • nikomakhos oğul değil, doktor olan babadır. aristoteles babası nikomakhos'a ithafen derlediğini hatırlar gibiyim.

    5 yıl sonra gelen edit; evladının adı da nikomakhos imiş. babadan oğula nesil heralde.
hesabın var mı? giriş yap